15 juni – Afgelopen week werden we getipt door een schip van het NIOS Texel dat er een bruinvis in het Amsteldiep zwom. Wij liepen op dat moment op het Wad om oesters te rapen en een excursie te geven. In deze excursie laten we zien wie nou eigenlijk het snelst een zeepier opeet. Als we een paar pieren gestoken hebben lopen we als het uitkomt naar een geul die de waddenplaat inloopt. Dan vertellen we hoe die geul (of zoals wij het noemen glisje) vroeger genoemd werd, dit glisje heet namelijk ‘het gat van Kees Duunker’. Vervolgens gooien we de pier een paar meter voor ons uit in het water. De oude klanten van vroeger denken dat de pier door krabben wordt opgegeten, maar negen van de tien keer zijn het de grondels of dikkopjes die de pier aan flarden scheuren en opeten.
Deze keer was het raak, met tientallen kwamen de dikkoppies op de pier af en in een ommezien was hij opgevreten. Van Ecomare kregen we de kennis dat bruinvisjes ook veel dikkopjes eten, met de kleine snuit die ze hebben is het voor hun mooi voedsel.
Wij hebben de bruinvis kunnen spotten in het Amsteldiep, wij speelden een beetje met hem. Varend om hem heen met z’n allen kijken en hopen dat hij nog even uit het water komt… of misschien deed hij dat wel met ons?

1 juni | Er wordt op het moment weer aardig makreel gevangen met de hengel. Dat kan wel kloppen want wij vangen bliek, sardine en onder andere zandspiering, dit kleine spul wordt gegeten door de makreel. Waarschijnlijk heeft het ook met het mooie weer te maken.  We hopen dan ook dat de makreel en ander spul op het wad blijft als de warmte wat afzwakt.
Zandspiering hebben wij in het verleden niet veel gevangen, maar nu met het pelagisch net vangen we ze regelmatig. Zandspiering schijnt met z’n barst in het zand te zitten en als z’n  kop er bovenuit steekt kan de zeehond hem er uit scheuren. Wij wisten niet beter dan dat zandspiering niet voor consumptie geschikt was, maar nadat we er een paar gevangen hadden kon je voelen en zien dat ze modder vet zijn. De zeehonden zien er ook best uit, dus wij vonden het de moeite waard om de zandspiering  te proberen klaar te maken. We wilden ze bakken en in het zuur zetten, niet dat de zeehonden dat ook doen, maar het leek ons wel lekker.

Recept:
De zandspiering bakken in hete olijfolie tot ze gaar en bruin zijn en dan in zoetzuur, gemaakt van azijn, laurierblad, pepertje en suiker.
Het moeilijkste is dan om te proberen om het een uurtje te laten staan.
Ze benne kostelijk.

18 mei |In de jaren 90 was er veel bot te vangen. Als wij met de klanten met een sleepnetje gingen vissen konden de klanten bijna zelf aangeven hoeveel vis ze wilden meenemen. Trekjes van 200 tot 300 kilo waren geen uitzondering. Nou lijkt dat bijna onmogelijk, maar als je dat een week doet is het de gewoonste zaak van de wereld.
Wij kregen toen evengoed wanklanken van onze gasten: “kunnen jullie alleen maar bot vangen?” Als schipper kreeg je daar behoorlijk de pest over in. Wij noemen dat: “deer krieg je tog een hangzak van”.
Vis vangen om mee te nemen is er niet meer, maar ons werk is nog nooit zo interessant geweest als nu, wij vangen met een pelagisch netje (dat is een net wat geen bodem raakt) de meest bijzondere visjes zoals slakdolfjes, snotdolfjes, zeenaaldjes, zandspiering en ansjovis. Deze week hadden we een pieterman, in het gebied rond Wieringen is het de eerste keer dat wij hem hier vangen.
Weer een stapje terug in de jaren 90, als we dan een groepje Belgen aan boord hadden die uiteindelijk kwamen voor de vis, kregen we ook wel eens de vraag: “vangen jullie ook pietermannen?” Dit waren geestdodende tochten want ze wilden alleen maar met het sleepnet vissen en vis schoonmaken, “kuizen” zoals ze dat noemden. Als je dan als schipper al 20 keer heen en weer langs de afsluitdijk gevaren was met het sleepnetje werd je behoorlijk melig (hangzak) en gaf je als antwoord: “nee, pietermannen vangen we alleen begin december”.
Deze pieterman van afgelopen weekeind is weer teruggezet, maar bij het overboord gooien werd hij opgevreten door een kokker (meeuw).

4 mei | Op de sluis met het glasaalonderzoek vangen we bij tijden gruwelijk veel klein spul. Een soort jonge haring, of wat er op lijkt, vangen we met de totebel, of kruisnetje. Dit gebeurt vooral ‘s nachts als we er een lichtbundel boven hangen. Het netje wat we elk uur ophalen is slechts één vierkante meter en zit dan bomvol met dit jonge spul.
Buiten dat we die jonge haring/sprotjes vangen zijn er ook vangstvlagen van glasgrondels en driedoornige stekelbaarsjes. Voor het glasaalonderzoek is al dat spul lastig, want je moet die kleine glasaaltjes er tussen vandaan zien te krijgen.
In de meivakantie varen ook de tocht ‘de Zee leeft’, dat doen we voor opstappers (mensen die individueel  kunnen inschrijven) en we laten alles zien wat de Waddenzee te bieden heeft.
De laatste vaarten vingen we ongelofelijk veel kleine scholletjes, of botjes, of wat het ook mag zijn. Ze zijn zo klein dat het moeilijk is om te zien wat het voor soort is.
Al met al zien we veel leven op het wad, er zal veel opgevreten worden door aalscholvers en zeehonden maar er zal gerust wel een zootje overblijven. Als ze dan ook nog een beetje in de buurt blijven komt er voor onze visserij een mooie tijd aan.
Naarmate we meer visserijen doen en met meer vissers uit andere havens en onderzoekers in contact komen, beseffen we dat we nog heel veel niet weten over het gebied waar we al 40 jaar vissen en werken. Wij zijn zoals ze dat tegenwoordig noemen: “ervaringsdeskundigen die weinig weten”. Deer benne er niet veul van.

20 april | Het Wadvissersgilde heeft een project samen met Landschapzorgs Wieringen, Staatsbosbeheer en gemeente Hollands Kroon. Dit project gaat over het beheer en gebruik van het Schor wat achter Den Oever ligt. Wij mogen daar proefexcursies geven en moeten dan met de andere partners bekijken of er verstoring is en hoe de natuur er op reageert. Buiten dat we het Schor laten zien, willen we ook verder het Wad op en een trekje met het sleepnet maken om onze gasten een totaalbeeld te geven wat er allemaal op en in zee te zien en te vinden is.
Onze gewone vaarten vinden we nog steeds mooi en onvoorspelbaar, maar het Schor is voor ons (ook na een jaar) nog steeds een verrijking van onze beleving van de Wadden. Het mooie kom je pas te zien als je meer kennis van buitenaf krijgt, omdat je gewoon niet weet wat er allemaal is. Je moet er de tijd voor nemen om het te kunnen waarnemen en die tijd nemen we er nu voor.
Dinsdag jongstleden hebben we de tocht aan de Waddenvereniging mogen presenteren. Wat wij mooi en interessant vinden is hun specifieke kennis(het zijn allemaal bijna biologen), maar zij vinden onze verhalen van vroeger en hoe wij in dat gebied ons brood verdiend hebben mooi. Dat is een mooi proces om mee te maken. Wij hebben onder andere verteld over de tijd van de palingvisserij en het idiote verhaal dat naar de volle maan toe de palingvangst afzakt tot bijna niets, na de maanwissel trekt de vangst weer aan. Dat blijf voor ons ook een mysterie.
Een mevrouw (Agnes) van de Waddenvereniging vertelde een mooi verhaal over macrobiotisch tuinieren wat mooi aansloot op het palingverhaal namelijk: “Ik leerde ongeveer 35 jaar geleden bij macrobiotisch tuinieren: bollen, die moeten omhoog en dan plant je die bij wassende maan vanwege het licht. Knollen: die moeten wortelen, die gaan de diepte in en die plant je bij afnemende maan vanwege de duisternis.”
Dit zijn voor ons cadeautjes van verhalen die een mooie toevoeging zijn op onze beleving van de natuur.

6 april | Wij worden behoorlijk aan de tand gevoeld over duurzame ideeën, wat wij er mee doe en hoe wij daar tegen aan kijken. Wij wisten eerst niet wat het was, duur weten we wel wat dat is, maar –zaam daar moet je wat creatiever over denken om uit te komen.
Duurzaam is eigenlijk een nieuw woord waarbij ze willen dat het weer net zo gaat als vroeger, tenminste zo interpreteren wij het. Minder visdruk en ook minder druk op de natuur.
Wij vertellen vaak aan onze klanten dat op het scheepje waar we vroeger mee zijn begonnen geen radar zat, dus als het donker of mistig was kon je niet vissen. Er stond een kleine motor in (30 pk), dus als het hard waaide kon je ook blijven liggen. Wij wisten alleen niet dat we toen duurzaam bezig waren.
De kosten die we tegenwoordig hebben om te kunnen blijven varen zijn hoog. Een opsomming aan kosten die we nu hebben en die er vroeger niet waren zijn o.a.: verzekering, havengeld, volgsystemen, legesgelden, huur visvakken, herstelplannen, peperdure gasolie, allerlei organisaties waarbij je moet aangesloten zijn en nog veel meer van die onzin. Als een visserman dat allemaal moet betalen -en geloof me dat moet- is er maar één manier om dat te kunnen bewerkstelligen en dat is om naar zee te gaan en vooral niet te stoppen.

Laat de overheid eerst maar eens duurzame rekeningen naar ons toe sturen.